Choć o mobbingu mówi się coraz więcej, nadal duża część pracowników nie wie, jak się zachować, gdy stają się obiektem lub świadkiem tego zjawiska w firmie. W tym artykule przywołamy dokładną definicję mobbingu, przedstawimy sposoby, jak go udowodnić, gdzie można zgłosić tego typu sprawy. Przeczytaj i wyślij tekst znajomym.
Różnica między mobbingiem a konfliktami w pracy
Zjawisko mobbingu staja się tematem publicznej debaty i jest to pozytywny trend, służący bezpieczeństwu pracowników. Jednak bez znajomości dokładnej definicji mobbingu można błędnie zinterpretować jednorazowe spięcia czy różnice zdań jako mobbing. Tymczasem co to jest mobbing? To długotrwałe i celowe działanie mające na celu poniżenie, izolowanie lub zastraszenie pracownika. Incydentalne uwagi przełożonego, negatywna ocena pracy czy spór o zakres obowiązków nie spełniają kryteriów mobbingu, jeśli są jednostkowe i nie mają charakteru uporczywego nękania. Przykładowo, krytyczna rozmowa dotycząca jakości wykonywanych zadań nie jest równoznaczna z nękaniem w pracy. Mobbingiem staje się dopiero wtedy, gdy działania są powtarzalne, długotrwałe i ukierunkowane na obniżenie samooceny pracownika lub jego wyeliminowanie z zespołu.
Czym jest mobbing – definicja
Dokładną definicję mobbingu podaje Kodeks pracy. Zgodnie z przepisem art. 94 (3) § 2 k.p. o mobbingu mówimy wtedy, gdy dochodzi do:
- uporczywego i długotrwałego nękania lub zastraszania pracownika,
- działania lub zachowania dotyczą pracownika lub skierowane są przeciwko niemu,
- powodują lub mają na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu pracowników,
- wywołują u pracownika obniżoną ocenę przydatności zawodowej.
Przytoczone powyżej przesłanki mobbingu muszą być spełnione łącznie.
Przykłady mobbingu
Negatywne zachowania szefa lub współpracownika muszą mieć charakter długotrwały, jednak ustawodawca nie określa, jaki minimalny czas jest potrzebny, aby dane zachowanie uznać za mobbing.
Nękanie pracownika może przybrać formę:
- cynicznych, ironicznych uwag,
- częstej, niesprawiedliwej krytyki,
- prześmiewczych komentarzy,
- pogróżek,
- zlecania bezsensownych zadań, znacznie poniżej kwalifikacji pracownika,
- rozsiewania plotek,
- obmawiania,
- lekceważenia,
- wyzywania,
- w skrajnych przypadkach – molestowania czy zastraszania.
Procedura zgłoszenia mobbingu krok po kroku
Osoba doświadczająca zastraszania w pracy powinna w pierwszej kolejności poinformować o tym pracodawcę. Warto przygotować pisemne zawiadomienie – skarga o mobbing w pracy wzór może wyglądać następująco:
„Zgłaszam, że w moim miejscu pracy występują zachowania o charakterze mobbingowym. Opisuję szczegółowo zdarzenia, podaję nazwiska osób zaangażowanych, wskazuję świadków oraz dołączam posiadane dowody (np. wiadomości e-mail, nagrania, kopie dokumentów). Proszę o podjęcie działań wyjaśniających.”
Równocześnie należy zabezpieczyć dowody, prowadząc notatnik, w którym zapisuje się daty, godziny i opis zdarzeń, a także przechowując korespondencję czy zwolnienia lekarskie.
Gdzie zgłosić mobbing w pracy?
Zgodnie z przywołanym wyżej art. 94 Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi w pracy. Ponosi on odpowiedzialność karną w związku z mobbingiem skutkującym poważnym uszczerbkiem na zdrowiu ofiary tego zjawiska. W związku z tym, pierwszym krokiem, jaki powinna podjąć ofiara, jest zwrócenie się właśnie do pracodawcy. W tym celu należy sporządzić oświadczenie o mobbingu. Takie pismo powinno zawierać opis działań lub zachowań mobbera, wskazanie z imienia i nazwiska oprawcy, przytoczenie dowodów mobbingu, uzasadnienie, potwierdzające zachowania mobbingowe.
W przypadku, gdy skarga nie przyniesie pożądanego efektu, warto zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy lub do sądu pracy. W tym przypadku będzie potrzebny materiał dowodowy: zeznania świadków, nagrania, oświadczenia lekarskie. Kontrola PIP obejmuje rozmowy z pracownikami, analizę dokumentów i ocenę sytuacji w firmie. W przypadku braku rozwiązania sporu można skierować pozew do sądu pracy. Warto wiedzieć, że proces może trwać kilka miesięcy, a czasami nawet lat, jednak odpowiednie przygotowanie dowodów zwiększa szanse na sukces i pytanie jak wygrać z mobbingiem nie jest już bezzasadne, a prowadzi do rekompensaty.
Uwaga! Jeśli jesteś ofiarą mobbingu i potrzebujesz wsparcia psychicznego, możesz uzyskać pomoc, dzwoniąc na całodobową infolinię: 800 70 2222 lub za pośrednictwem strony: https://centrumwsparcia.pl/.
Jakie roszczenia przysługują pracownikowi poddanemu mobbingowi?
Ofiara mobbingu może wysunąć dwa roszczenia względem pracodawcy:
- Odszkodowanie – jeśli w wyniku mobbingu psychicznego lub fizycznego pracownik rozwiązał umowę o pracę.
- Zadośćuczynienie – w przypadku, gdy mobbing wywołał u pracownika rozstrój zdrowia.
Oba roszczenia są od siebie niezależne, osoba doświadczająca mobbingu może dochodzić swoich praw z obu tytułów.
Jak udowodnić mobbing w pracy?
Zebranie materiału dowodowego wymaga odwagi i dużej konsekwencji, jednak jest on niezbędny, aby wygrać proces w sądzie pracy i ubiegać się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie.
Ważnym dowodem w sprawie będą wszelkie maile, SMS-y, liściki, nagrania czy zdjęcia otrzymane od mobbera. Każdy incydent noszący znamiona nękania należy odnotować, aby móc później wykazać, że działania oprawcy miały charakter długotrwały i uporczywy. Ofiara powinna również unikać przebywania z mobberem sam na sam. Dzięki temu świadkowie mobbingu będą mogli poświadczyć zaistniałą sytuację. Do dowodów mobbingu wliczają się również zwolnienia oraz zaświadczenia lekarskie, które odnoszą się do rozstroju zdrowia osoby mobbingowanej.
Psychologiczne konsekwencje mobbingu
Mobbing w miejscu pracy to nie tylko problem natury organizacyjnej, ale przede wszystkim dramat człowieka, którego dotyka. Długotrwałe zastraszanie pracowników prowadzi do poważnych zaburzeń zdrowotnych – zarówno psychicznych, jak i somatycznych. Osoby, które przez wiele miesięcy lub lat były obiektem uporczywego nękania, często doświadczają chronicznego stresu, stanów lękowych, a nawet depresji. Zdarza się, że występują u nich objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD), takie jak nadmierna czujność, trudności ze snem, nawracające koszmary czy unikanie sytuacji przypominających traumatyczne zdarzenia z pracy.
Mobbing może też powodować obniżenie samooceny, poczucie bezradności i utratę zaufania do innych ludzi, co przekłada się na życie prywatne – relacje rodzinne, towarzyskie czy dalszy rozwój zawodowy. U wielu osób pojawiają się dolegliwości psychosomatyczne: bóle głowy, problemy żołądkowe, spadek odporności, a nawet choroby przewlekłe wywołane stresem. W takich sytuacjach niezbędna jest szybka reakcja i odpowiednio zaplanowana pomoc ofiarom mobbingu.
Pracownicy mogą skorzystać z konsultacji psychologicznych, terapii indywidualnej lub grup wsparcia. Coraz więcej firm wprowadza programy pomocowe dla pracowników, tzw. Employee Assistance Program (EAP), które umożliwiają bezpłatny dostęp do psychologa, prawnika czy doradcy finansowego. Takie wsparcie pozwala odzyskać poczucie bezpieczeństwa, odbudować pewność siebie i powrócić do normalnego funkcjonowania w życiu zawodowym oraz prywatnym.
Praktyczne porady dla świadków mobbingu
Świadkowie mobbingu odgrywają kluczową rolę w zatrzymaniu spirali przemocy psychicznej. Brak reakcji otoczenia może być odczytany przez sprawcę jako przyzwolenie na jego działania, a przez ofiarę – jako brak wsparcia. Tymczasem reagowanie nie zawsze musi oznaczać konfrontację bezpośrednią; ważne jest, by znaleźć sposób odpowiedni do sytuacji i własnych możliwości. Można porozmawiać z osobą poszkodowaną i zaoferować jej wsparcie, wskazać, gdzie szukać pomocy lub stać się świadkiem w sprawie.
Jeśli firma posiada wewnętrzne procedury antymobbingowe, warto skorzystać z wyznaczonych, często anonimowych kanałów zgłaszania nieprawidłowości. Gdy takich procedur brakuje lub nie przynoszą skutku, świadek może zawiadomić Państwową Inspekcję Pracy albo pomóc w przygotowaniu dokumentów, np. skargi. Anonimowość zgłoszeń chroni osobę reagującą przed ewentualnym odwzajemnionym zastraszaniem w pracy, co jest częstym obawą świadków.
Należy pamiętać, że bierna postawa utrwala przemoc psychiczną, pogarsza stan psychiczny ofiary i wzmacnia poczucie bezkarności sprawcy. Nawet drobne gesty solidarności, jak wspólne towarzyszenie ofierze w rozmowach z przełożonym czy bycie świadkiem w procesie wyjaśniającym, mogą znacząco wpłynąć na sytuację i dać poszkodowanemu poczucie, że nie jest sam w walce z przemocą w miejscu pracy.
Mobbing w pracy – podsumowanie
Mobbing to długotrwałe i natarczywe nękanie pracownika przez przełożonego, podwładnego lub współpracownika. Ofiara mobbingu powinna zgłosić sprawę do pracodawcy, a w przypadku braku odpowiednich działań z jego strony – do Państwowej Inspekcji Pracy lub sądu pracy. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, może dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Artykuły, które mogą Cię zainteresować:
Etykieta biurowa – 7 zasad, które warto znać
Kiedy należy się odprawa pracownikowi?
Udostępnij