Co tak naprawdę oznacza wejście w drugi próg podatkowy? Czy rzeczywiście powoduje to drastyczne zmniejszenie wypłaty? Czy lepiej zarabiać mniej, by go nie przekroczyć? Jak obliczyć podatek dochodowy, rozliczając się wspólnie z małżonkiem? Jeśli zadajesz sobie te i podobne pytania, a zagadnienia związane z podatkami stanowią dla Ciebie wyzwanie – koniecznie przeczytaj nasz artykuł. Rozwiewamy w nim wątpliwości, tłumaczymy, jak działa 2 próg podatkowy w praktyce i podpowiadamy, jak zaplanować swoje finanse, aby nie dać się zaskoczyć fiskusowi. Zapraszamy do lektury!
Czym są progi podatkowe i od jakiej kwoty obowiązują?
System podatkowy w Polsce opiera się na progresji – czyli zasadzie, według której wyższe dochody są objęte wyższą stawką opodatkowania. Dochody osób fizycznych opodatkowane są zgodnie ze skalą podatkową:
· Pierwszy próg: 12% podatku – obowiązuje dla dochodów do ustalonego limitu,
· Drugi próg podatkowy: 32% podatku – naliczany wyłącznie od nadwyżki ponad ten limit.
Progi podatkowe w Polsce zostały określone w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Od reformy podatkowej wprowadzonej w ramach tzw. Polskiego Ładu obowiązują stawki procentowe: 12% oraz 32%.
Pierwszy próg podatkowy obejmuje osoby, których roczny dochód (po odjęciu kosztów uzyskania przychodu i składek ZUS) nie przekracza 120 000 zł brutto. Po przekroczeniu tej granicy, nadwyżka objęta jest stawką 32%, co oznacza wejście w 2 próg podatkowy.
Od 2022 r. obowiązuje także kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł, co oznacza, że do tej kwoty nie płaci się w ogóle PIT. Natomiast kwota zmniejszająca podatek (stosowana głównie przy obliczaniu zaliczek miesięcznych) wynosi 3 600 zł rocznie, czyli 300 zł miesięcznie.
120 tys brutto czy netto? Jak rozumieć limit?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań: 120 tys brutto czy netto? Limit progów podatkowych dotyczy dochodu brutto rocznego. Obejmuje wszystkie Twoje dochody opodatkowane według skali – zarówno z umowy o pracę, jak i umów zlecenie, czy dodatkowych źródeł (np. premie, dodatki).
Zatem mówiąc precyzyjnie: 2 próg podatkowy zaczyna obowiązywać od 120 tys. zł brutto rocznego dochodu (jeszcze przed potrąceniem podatku) czyli ok. 10 000 zł miesięcznie. Jeśli pracujesz na umowę o pracę i otrzymujesz stałą pensję bez premii, przekroczenie może nastąpić dopiero pod koniec roku.
Jak obliczyć wynagrodzenie brutto i netto?
Proces obliczania wynagrodzenia netto z kwoty brutto wymaga uwzględnienia szeregu składników obciążeń publicznoprawnych, których struktura opiera się zarówno na przepisach ubezpieczeniowych, jak i podatkowych. Punktem wyjścia jest określenie kwoty brutto – wartości ustalonej w umowie o pracę, będącej podstawą do naliczania dalszych obciążeń.
- Odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne
Od wynagrodzenia brutto potrąca się składki finansowane przez pracownika:
- Składka emerytalna – 9,76%
- Składka rentowa – 1,5%
- Składka chorobowa – 2,45%
Odliczenie powyższych składek pozwala ustalić podstawę wymiaru składki zdrowotnej.
- Obliczenie składki zdrowotnej
- Składka zdrowotna wynosi 9% podstawy po odjęciu składek społecznych
- Od 2022 roku składka ta nie podlega odliczeniu od podatku
- Kalkulacja zaliczki na podatek dochodowy
Aby obliczyć zaliczkę na PIT:
- Od wynagrodzenia brutto należy odjąć:
- składki społeczne
- koszty uzyskania przychodu:
- standardowe: 250 zł miesięcznie
- podwyższone (np. z dojazdem): 300 zł miesięcznie
- Tak uzyskaną podstawę opodatkowania zaokrągla się do pełnych złotych
- Następnie stosuje się skalę podatkową:
- 12% – dochód do 120 000 zł rocznie
- 32% – nadwyżka powyżej tej kwoty
- Uwzględnienie kwoty zmniejszającej podatek
- Kwota wolna od podatku (odpowiadająca 30 000 zł rocznie) może obniżyć miesięczne zaliczki
- Warunkiem jest złożenie przez pracownika formularza PIT-2
- Brak oświadczenia skutkuje naliczaniem zaliczek bez pomniejszenia o tę kwotę
- Zwolnienia z podatku
W przypadku pracowników objętych preferencyjnym opodatkowaniem (np. ulga dla młodych, ulga 4+, pracujący emeryci):
- Zaliczka na podatek nie jest naliczana, o ile spełnione są warunki ustawowe i pracownik złożył odpowiednie oświadczenie
- Obliczenie wynagrodzenia netto
Końcowy etap to ustalenie kwoty „na rękę”:
- Od wynagrodzenia brutto należy odjąć:
- składki na ubezpieczenia społeczne
- składkę zdrowotną
- zaliczkę na podatek dochodowy (jeśli dotyczy)
Precyzyjne przeprowadzenie każdego z tych kroków ma istotne znaczenie nie tylko dla poprawności rozliczeń kadrowo-płacowych, lecz także dla transparentnej komunikacji z pracownikiem i optymalnego planowania kosztów po stronie pracodawcy.
Jak obliczyć, czy jesteś już w drugim progu?
Zastanawiasz się, jak obliczyć, czy już przekroczyłeś limit? Możesz to zrobić na kilka sposobów:
- Zsumuj wszystkie swoje dochody brutto z PIT-11 lub pasków płacowych.
- Pamiętaj, by uwzględnić wszystkie dodatkowe dochody – premie, umowy zlecenie, nagrody jubileuszowe.
- Skorzystaj z narzędzi online – wiele serwisów oferuje prosty kalkulator 2 progu podatkowego, który uwzględnia aktualne limity i kwotę wolną od podatku.
120 tys brutto czy netto – jak to wpływa na Twoje finanse?
Jeszcze raz warto podkreślić: próg dotyczy kwoty brutto, nie netto. Wielu pracowników przy negocjacji pensji myli te pojęcia, co może skutkować rozczarowaniem przy pierwszej wypłacie. Dlatego przed podjęciem decyzji warto policzyć swoje wynagrodzenie „na rękę” oraz roczny dochód – i mieć świadomość, kiedy pojawia się drugi próg dochodowy.
Ulga podatkowa dla młodych a II próg podatkowy
Ulga podatkowa dla młodych, obowiązująca od 1 sierpnia 2019 r., stanowi istotne udogodnienie dla osób, które nie ukończyły 26. roku życia i osiągają przychody ze stosunku pracy lub umowy zlecenia. W praktyce oznacza to, że młodzi pracownicy mogą być całkowicie zwolnieni z podatku dochodowego do wysokości 85 528 zł rocznie, niezależnie od liczby umów czy płatników. Od 1 stycznia 2020 r. ulga jest uwzględniana automatycznie przy naliczaniu zaliczek na PIT, bez konieczności składania dodatkowych oświadczeń przez pracownika. Choć od 2022 r. próg podatkowy wzrósł do 120 000 zł, limit ulgi dla młodych pozostał bez zmian, co oznacza, że nie pokrywa się już z początkiem drugiego progu podatkowego. W konsekwencji, jeśli dochody osoby poniżej 26. roku życia przekroczą kwotę 85 528 zł, nadwyżka będzie już opodatkowana według ogólnych zasad skali podatkowej – a więc stawką 12%, a po przekroczeniu 120 000 zł – 32%. Ulga ta stanowi więc narzędzie wspierające aktywność zawodową młodych ludzi na rynku pracy, ale jej zakres jest wyraźnie ograniczony kwotowo.
Co w przypadku przekroczenia drugiego progu podatkowego?
Przekroczenie drugiego progu podatkowego oznacza, że część dochodów ponad kwotę 120 000 zł rocznie zostaje objęta wyższą, 32-procentową stawką podatkową. Skala podatkowa w Polsce jest progresywna, co oznacza, że wraz ze wzrostem dochodów rośnie efektywna stawka opodatkowania. Nie cały dochód zostaje objęty stawką 32%, lecz jedynie ta jego część, która przekracza próg drugiego przedziału. Dla osób zatrudnionych na umowie o pracę lub osiągających dochody z innych źródeł opodatkowanych na zasadach ogólnych nie ma możliwości uniknięcia tej progresji poza wyjątkami, takimi jak wspólne rozliczenie z małżonkiem. Natomiast osoby prowadzące działalność gospodarczą mają w tym zakresie większą elastyczność – mogą bowiem wybrać alternatywną formę opodatkowania w postaci podatku liniowego.
Podatek liniowy, w przeciwieństwie do skali podatkowej, opiera się na jednej, stałej stawce w wysokości 19% i nie uzależnia wysokości zobowiązania podatkowego od osiąganego poziomu dochodów. Jest to rozwiązanie szczególnie korzystne dla przedsiębiorców generujących wysokie dochody, ponieważ pozwala ograniczyć obciążenia podatkowe, które w przypadku rozliczenia według skali mogłyby objąć część dochodu stawką 32%. Z podatku liniowego mogą skorzystać osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą – zarówno samodzielnie, jak i przy wsparciu pracowników, zleceniobiorców, podwykonawców czy członków rodziny – a także wspólnicy spółek cywilnych, jawnych i partnerskich oraz komandytariusze i komplementariusze w spółkach komandytowych. Ponadto, z tej formy opodatkowania mogą korzystać również podatnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej, pod warunkiem, że dochody z tej działalności ustalane są na podstawie prowadzonych ksiąg podatkowych.
Warto jednak pamiętać, że wybór podatku liniowego wiąże się z pewnymi ograniczeniami – przede wszystkim z brakiem możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz korzystania z większości ulg podatkowych, takich jak ulga na dzieci czy preferencyjne rozliczenie osób samotnie wychowujących dzieci. Dodatkowo podatnik nie może osiągać dochodów z działalności wykonywanej na rzecz byłego pracodawcy w ramach tego samego rodzaju czynności, które wcześniej wykonywał w ramach stosunku pracy – przynajmniej w tym samym roku podatkowym, w którym stosuje podatek liniowy. Niemniej, dla wielu przedsiębiorców rozliczających się samodzielnie, osiągających stabilne i wysokie przychody z działalności gospodarczej, podatek liniowy może być realną formą optymalizacji podatkowej i alternatywą dla progresywnej skali podatkowej, zwłaszcza po przekroczeniu progu 120 000 zł dochodu rocznie.
Drugi próg dochodowy a realne wynagrodzenie
Wejście w drugi próg dochodowy nie powinno być traktowane jako „kara za awans”. Choć wyższa stawka podatkowa zmniejsza tempo wzrostu dochodu netto, to i tak zarabiasz więcej niż osoby w pierwszym progu. Utrata części dodatkowego dochodu na rzecz podatku to efekt progresji – ale nadal opłacalny.
Jak uniknąć wejścia w drugi próg?
Nie zawsze da się jak uniknąć 2 progu podatkowego, szczególnie jeśli awansujesz, otrzymujesz premie lub zmieniasz pracę. Ale są sytuacje, w których można ograniczyć konsekwencje:
- Rozważ skorzystanie z ulg podatkowych (na dzieci, internet, IKZE, darowizny).
- Zastanów się nad przesunięciem części premii na kolejny rok.
- Jeżeli jesteś w związku małżeńskim, sprawdź, czy małżeństwo może się wspólnie rozliczyć z podatku – o tym więcej poniżej.
Wspólne rozliczenie małżeństwa a 2 próg podatkowy
Wspólne rozliczenie małżonków może być skutecznym sposobem na zmniejszenie zobowiązania podatkowego, szczególnie w sytuacji, gdy jeden z małżonków osiąga znacząco niższe dochody lub w ogóle ich nie uzyskuje. Warunkiem skorzystania z tej preferencji jest pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, brak rozdzielności majątkowej oraz opodatkowanie dochodów obojga małżonków według skali podatkowej. W praktyce oznacza to, że dochody małżonków są sumowane, a następnie dzielone na pół – od tej średniej obliczany jest podatek, a końcowa kwota należności podwajana. Dzięki temu para może uniknąć wejścia w 2 próg podatkowy (32%) i rozliczyć się w całości według niższej stawki 12%, jeśli wspólne dochody nie przekroczą 240 000 zł rocznie. Takie rozwiązanie szczególnie opłaca się w przypadku znacznych różnic dochodowych między małżonkami. Warto jednak pamiętać, że wybór tej formy opodatkowania należy zadeklarować w odpowiednim terminie – najpóźniej do 20 stycznia danego roku.
Drugi próg podatkowy a forma zatrudnienia – czy B2B się opłaca?
Wielu pracowników rozważa przejście z etatu na działalność gospodarczą, by uniknąć wyższego podatku. Czy to działa?
Na umowie o pracę nie da się legalnie „ominąć” skali podatkowej – chyba że zmieni się forma zatrudnienia. Osoby pracujące na B2B mogą wybrać podatek liniowy (19%) lub ryczałt. Wtedy jednak nie mogą korzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem ani z części ulg. Co więcej, przejście na działalność wiąże się z większą odpowiedzialnością i brakiem ochrony pracowniczej.
Dlatego decyzję warto przemyśleć i przeanalizować długofalowe skutki – nie tylko podatkowe.
Ulgi podatkowe i odliczenia w II progu podatkowym – jak pomniejszyć zobowiązanie?
Pomimo przekroczenia drugiego progu podatkowego i objęcia części dochodów wyższą, 32-procentową stawką, podatnicy nadal mogą skorzystać z szeregu ulg i odliczeń, które realnie obniżają ich zobowiązanie wobec fiskusa. Jedną z najczęściej stosowanych preferencji jest ulga prorodzinna, która pomniejsza bezpośrednio kwotę podatku, a nie tylko podstawę opodatkowania. Jej wysokość uzależniona jest od liczby dzieci i może wynosić od 1 112,04 zł na pierwsze i drugie dziecko, przez 2 000,04 zł na trzecie, aż po 2 700 zł rocznie na czwarte i każde kolejne. Równolegle podatnik może skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, przysługującej osobom z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunom – w jej ramach odliczyć można m.in. wydatki na sprzęt medyczny, leki czy transport do placówek leczniczych. Dla właścicieli nieruchomości istotna może być również ulga termomodernizacyjna, umożliwiająca odliczenie kosztów inwestycji w efektywność energetyczną domu, takich jak wymiana źródeł ciepła, ocieplenie budynku czy montaż paneli fotowoltaicznych. System podatkowy przewiduje także inne preferencje, np. ulgę na internet, ulgę B+R (badawczo-rozwojową) czy ulgę na zabytki. Warto pamiętać, że niektóre z tych ulg pomniejszają podstawę opodatkowania, a inne bezpośrednio wpływają na końcowy podatek do zapłaty – dlatego dokładna analiza dostępnych rozwiązań przed złożeniem rocznego zeznania podatkowego może przynieść wymierne korzyści finansowe, nawet jeśli podatnik przekroczył drugi próg podatkowy.
Trzeci próg podatkowy dla najbogatszych
W polskim systemie podatkowym oprócz 1 i 2 progu podatkowego funkcjonuje również tzw. trzeci próg, czyli podatek solidarnościowy, formalnie nazywany daniną solidarnościową. Obowiązek jego zapłaty powstaje w momencie, gdy roczny dochód podatnika przekroczy 1 000 000 zł – wówczas od nadwyżki ponad tę kwotę należy odprowadzić dodatkowe 4% podatku. Danina ta nie obejmuje jednak wszystkich źródeł dochodu – z opodatkowania wyłączone są m.in. przychody z najmu i dzierżawy opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym, a także dochody ze sprzedaży nieruchomości poza działalnością gospodarczą. Podatek solidarnościowy jest rozliczany od dochodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne oraz inne koszty i wykazywany w odrębnym formularzu DSF-1, który należy złożyć niezależnie od rocznego zeznania PIT. Środki z tej daniny trafiają do Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, będąc formą redystrybucji dochodów w ramach systemu opieki społecznej.
Podsumowanie: drugi próg podatkowy to nie koniec świata
Wejście w drugi próg podatkowy nie powinno budzić strachu. Oznacza to, że osiągasz przyzwoite zarobki i warto po prostu lepiej planować finanse. Progi podatkowe są częścią systemu, w którym osoby zarabiające więcej, proporcjonalnie więcej też oddają do wspólnej kasy.
Najważniejsze, to nie dać się zwieść mitom – 2 próg podatkowy nie oznacza „utraty połowy wypłaty”. To po prostu inny sposób naliczania podatku od nadwyżki. Wiedza, planowanie i dobra komunikacja z działem kadr (lub doradcą podatkowym) pozwolą przejść przez to bez stresu.
Udostępnij