Każdemu czasem może przytrafić się nagła sytuacja wymagająca interwencji i poświęcenia uwagi – pęknięta rura, kolizja drogowa, problemy rodzinne, chwilowa niedyspozycja zdrowotna. Gdy coś takiego się wydarzy, pójście do pracy na 8 godzin nie wchodzi w grę. Warto wówczas wykorzystać przywilej, przysługujący jednakże jedynie pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę – urlop na żądanie. Oto najważniejsze zady, o których powinnaś/powinieneś wiedzieć, jeśli chcesz skorzystać z dnia wolnego od pracy.
Czym jest urlop na żądanie?
Urlop na żądanie, zwany również dniem wolnym na żądanie, to urlop przysługujący osobom zatrudnionym w ramach umowy o pracę, udzielany na wniosek pracownika, który nie musi uzasadniać swojego żądania. Podstawą prawną regulującą to świadczenie jest Kodeks Pracy. W artykule 167(2) znajdziemy następującą definicję:
Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Urlop na żądanie w świetle przepisów traktowany jest jak urlop wypoczynkowy i wlicza się do puli dni wolnych od pracy z tytułu wypoczynku. Zatem w przypadku, gdy zatrudniony wykorzystał cały swój urlop (26 lub 20 dni, w zależności od stażu pracy), nie może już ubiegać się o urlop na żądanie.
Urlop na żądanie w okresie próbnym – co warto wiedzieć?
Wielu pracowników zastanawia się, czy przysługuje im urlop na żądanie w okresie próbnym. Odpowiedź brzmi: tak, o ile nabyli już prawo do urlopu wypoczynkowego. Prawo to przysługuje proporcjonalnie do przepracowanego okresu, co oznacza, że nawet osoby zatrudnione na trzy miesiące mogą skorzystać z takiego przywileju, choć jego wymiar będzie niższy niż pełne 20 czy 26 dni. Jeśli więc jesteś w nowym miejscu pracy i dopiero zaczynasz swoją drogę zawodową – masz prawo do urlopu na żądanie w okresie próbnym, oczywiście w granicach przysługującej puli dni urlopowych.
Urlop na żądanie – ile dni w roku przysługuje pracownikowi?
Łączny wymiar urlopu na żądanie nie może przekroczyć 4 dni w roku kalendarzowym, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi zatrudniony pozostawał w kolejnych stosunkach pracy.
Czy można wziąć urlop na żądanie dzień po dniu? Dni wolne od pracy na żądanie można wykorzystać jeden po drugim lub w innych kombinacjach:
- czterodniowy urlop na żądanie,
- dwa dni urlopu po dwa razy,
- trzy dni razem + jeden osobny dzień urlopowy,
- cztery osobne dni wolne na żądanie.
Co ważne, niewykorzystane dni urlopu na żądanie nie przechodzą na kolejny rok kalendarzowy. Z dniem 1 stycznia następnego roku niewykorzystany urlop na żądanie staje się zwyczajnym zaległym urlopem wypoczynkowym.
Urlop na żądanie – ile dni w roku można wykorzystać?
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, urlop na żądanie może być wykorzystany maksymalnie przez 4 dni w roku kalendarzowym – i to niezależnie od liczby pracodawców. Jeśli w jednym miejscu pracy pracownik zużyje całą pulę 4 dni, a w ciągu tego samego roku zmieni zatrudnienie, w nowej firmie nie będzie już uprawniony do kolejnych dni „na żądanie”. To istotne ograniczenie, o którym warto pamiętać – zwłaszcza w przypadku osób często zmieniających pracę lub świadczących pracę sezonową.
Czy można wziąć urlop na żądanie dzień po dniu?
Tak, przepisy nie zabraniają łączenia dni urlopowych w ramach urlopu na żądanie. Zatem urlop na żądanie dzień po dniu to jedna z dopuszczalnych opcji – możesz w ten sposób stworzyć sobie czterodniowy „długi weekend” lub wykorzystać te dni w innej konfiguracji. Warto jednak wcześniej zorientować się, czy nie koliduje to z ważnymi obowiązkami zawodowymi lub grafikiem pracy – mimo że pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu na żądanie, dobrym zwyczajem jest wcześniejsze poinformowanie przełożonego, jeśli tylko sytuacja na to pozwala.
Urlop na żądanie dzień po dniu – a organizacja pracy
Chociaż wykorzystanie czterech dni pod rząd w ramach urlopu na żądanie jest zgodne z przepisami, w niektórych branżach może to budzić organizacyjne trudności. W firmach produkcyjnych, handlu lub logistyce, gdzie obecność pracowników bywa kluczowa dla ciągłości działania, dłuższa nieobecność – nawet zaplanowana z rana – może zachwiać harmonogramem pracy. Dlatego mimo że urlop na żądanie dzień po dniu jest dopuszczalny, warto wykazać się odpowiedzialnością i – jeśli sytuacja nie jest nagła – zawczasu uprzedzić pracodawcę.
Czy urlop na żądanie jest płatny?
Tak – co do zasady, urlop na żądanie jest w pełni płatny, ponieważ w świetle przepisów traktowany jest jako część urlopu wypoczynkowego. Za każdy dzień przysługuje pracownikowi 100% wynagrodzenia (pensji zasadniczej). Oznacza to, że za każdy dzień takiego urlopu pracownik otrzymuje pełne wynagrodzenie, identycznie jak w przypadku zaplanowanego wcześniej wypoczynku. Dotyczy to także osób zatrudnionych na niepełny etat – wypłata ustalana jest wtedy proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia.
Urlop na żądanie w nowej pracy
Po jakim czasie można wziąć urlop na żądanie? Każdy pracownik, który nabył prawo do urlopu wypoczynkowego może korzystać z urlopu na żądanie, również osoby zatrudnione na okres próbny lub świadczące pracę w niepełnym wymiarze godzin. Nie ma tu znaczenia długość stażu pracy.
Uwaga: warunkiem koniecznym jest zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Pracownicy, którzy podpisali z pracodawcą umowę zlecenie lub umowę o dzieło nie mogą korzystać z urlopu na żądanie.
Urlop na żądanie na okresie próbnym – formalności
Warto zaznaczyć, że także urlop na żądanie na okresie próbnym powinien być zgłoszony w sposób zgodny z przepisami i/lub wewnętrznymi regulacjami firmy. Nawet jeśli dopiero poznajesz zasady panujące w danym zakładzie pracy, dobrze jest upewnić się, czy obowiązuje określona forma komunikacji (np. zgłoszenie telefoniczne, e-mail, wniosek w systemie kadrowym). Pamiętaj również, że nieudzielony formalnie urlop może zostać uznany za nieusprawiedliwioną nieobecność – również podczas okresu próbnego.
Jak zgłosić urlop na żądanie?
Ustawodawca dopuszcza zgłoszenie żądania dotyczącego urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Nie precyzuje natomiast, w jaki sposób powiadomienie ma zostać zrealizowane. W związku z tym, zgłoszenie potrzeby skorzystania z urlopu na żądanie może się odbyć:
- telefonicznie
- mailowo
- osobiście
Pracownik nie może rozpocząć dnia wolnego bez uzyskania decyzji pracodawcy dotyczącej udzielenia urlopu. W przeciwnym przypadku taki urlop może zostać potraktowany jako nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy, będąca dużym naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych.
Warto wziąć pod uwagę wewnętrzne regulacje w firmie. Zdarza się, że pracodawca wymaga zgłoszenia urlopu na żądanie 24 godziny przed absencją lub/i złożenia wniosku w formie pisemnej.
Może Cię zainteresować: Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Wzór wniosku o urlop na żądanie
W przypadku konieczności zgłoszenia urlopu na żądanie w formie pisemnej, możesz skorzystać z poniższego wzoru:
……………………………
Miejscowość i data
…………………………
Dane pracownika
…………………………….
Dane pracodawcy
Wniosek o udzielenie urlopu na żądanie
Korzystając z przysługującego mi uprawnienia wynikającego z art. 167(2) Kodeksu pracy, wnoszę o udzielenie mi urlopu wypoczynkowego w trybie „na żądanie” w dniu……………/ w terminie od………….. do……………., tj. …………. dni.
Jednocześnie oświadczam, iż dotychczas wykorzystałam/wykorzystałam ……..dni urlopu wypoczynkowego w trybie „na żądanie” w 2023 roku.
…………………………
Podpis pracownika
Urlop na żądanie a wynagrodzenie – co warto zapamiętać?
Jeśli nie przekroczysz puli 4 dni w roku, urlop na żądanie zawsze będzie płatny, o ile masz do niego prawo. Pamiętaj jednak, że jeśli wykorzystasz już cały urlop wypoczynkowy (czyli np. 20 lub 26 dni w skali roku), nie możesz już skorzystać z dnia „na żądanie”, nawet jeśli formalnie nie wykorzystałaś/eś jeszcze wszystkich 4 dni. W takiej sytuacji każda nieobecność może zostać potraktowana jako nieusprawiedliwiona, a co za tym idzie – nie będzie wynagradzana.
Artykuły, które mogą Cię zainteresować:
Zwolnienie lekarskie a wynagrodzenie pracownika
Kiedy należy się odprawa pracownikowi?
Udostępnij